Naš sajt www.audioifotoarhiv.com je nekomercijalan. Izdržava se od dobrovoljnih priloga. Podržite ga donacijom.
Adresa urednika: Dragoslav Simić sicke41@gmail.com.
Budite prvi koji će svojim novčanim prilogom podržati ovo kulturno dobro kome zbog nedostatka sredstava preti gašenje.
Our site www.audioifotoarhiv.com is non-commercial. It is supported by voluntary contributions. Support him with a donation. Editor's address: Dragoslav Simić sicke41@gmail.com. Be the first to support this cultural good with your financial contribution, which is threatened with extinction due to lack of funds.
Oprema stranice Dragoslav Simić
KULTURNI DODATAK
U novom Kulturnom dodatku u subotu, 18. oktobra 2014, čitajte:
Fotokopija pasoša Anatolija Ivanovića
Kao mlad ruski emigrant Anatolije je u periodu između dva svetska rata u Srbiji postao jedan od najuspešnijih izdavača i dao nemerljiv doprinos srpskoj duhovnosti i kulturi. Inicirao je prevode dela vodećih jugoslovenskih pisaca na nemački, štampao ih u svojoj štampariji i nemačkim knjižarama prodavao. Ivanovićevi potomci iz Venecuele nedavno su pokrenuli postupak njegove rehabilitacije
Piše Predrag Savić,
novinar i advokat iz Beograda
Kao mlad ruski emigrant Anatolije je u periodu između dva svetska rata u Srbiji postao jedan od najuspešnijih izdavača i dao nemerljiv doprinos srpskoj duhovnosti i kulturi. Inicirao je prevode dela vodećih jugoslovenskih pisaca na nemački, štampao ih u svojoj štampariji i nemačkim knjižarama prodavao. Ivanovićevi potomci iz Venecuele nedavno su pokrenuli postupak njegove rehabilitacije.
Već tokom okupacije Nemci su familiji Ivanović, osim imovine u Srbiji, oduzeli i sve bankarske račune. Zna se da je Krunoslava imala ogromne štedne uloge u bankama u Švajcarskoj, Sarajevu, Zagrebu i Beogradu. U nekom od zbegova Anatolijevi sinovi Aleksandar i Nikola (nestao pod nerazjašnjenim okolnostima u Južnoj Americi, oko 1950) izgubili su i ključ od sefa u švajcarskoj banci u kojem se nalazilo ogromno porodično bogatstvo!
Anatolije Ivanović
Gotovo sve vezano za Anatolija Ivanovića, danas deluje kao nestvarno, počev od tragične sudbine porodice Ivanović, koja je u proteklih sto godina tri puta preživela postupke konfiskacije i nacionalizacije imovine i to u tri različite države (Rusiji, Kraljevini Jugoslaviji i Venecueli) stradanja u Oktobarskoj revoluciji i patnju po nacističkim i izbegličkim logorima, do činjenice da je Anatolije zahvaljući izdavanju knjiga i časopisa u Srbiji stekao enormno bogastvo, koje mu je u celosti oduzeto 1946. (Presudu na osnovu koje je to učinjeno, porodica bez uspeha pokušava da dobije od Arhiva Srbije, gde se ista, kako tvrdi BIA, nalazi.)
Anatolije je rođen 30. novembra (17. po starom kalendaru) 1897. u Rostovu na Donu, u aristokratskoj porodici Pricker. Anatolijev otac Ivan je bio ugledan industrijalac, izdavač i štampar, koga su boljševici likvidirali na taj način što su mu glavu potopili u rastopljeno štamparsko olovo. Učesnici Oktobarske revolucije na surov način ubili su i Anatolijevu rođenu sestru. Javno negodovanje i pobuna stanovnika iz Rostova doprineli su da boljševici poštede živote Anatoliju i njegovom starijem bratu, koji u to vreme bio univerzitetski profesor, poznati matematičar i fizičar. Anatolije je 1918. sa grupom „belih” Rusa emigrirao u Srbiju, a njegov brat, koji nikada nije preboleo masakr kom je prisustvovao, propio se i ubrzo preminuo.
U Kraljevinu SHS ruske izbeglice-emigranti, većinom obrazovani, njih oko 45 hiljada, među njima i Anatolije Ivanovič, stižu nakon Oktobarske revolucije i građanskog rata. Afirmaciji dela te emigracije u Srbiji posebno je doprineo i Anatolije Ivanović, koji ih je kasnije angažovao kao crtače, pisce, slovoslagače u svojim firmama.
Odmah po dolasku u Srbiju, Anatolije je u Somboru upoznao prelepu Krunoslavu Šešević, studentikinju, čija je familija u bliskom rođačkim vezama sa Gavrilom Principom. Venčali su se marta 1922. Prema porodičnom predanju, kojeg se priseća Anatolijeva unuka Valerija Ivanović koja danas živi u Venecueli, Krunoslava je prihvatila da se venča tek kada je Anatolije Ivanovič Pricker promenio prezime u srpsko „Ivanović” i postao srpski državljanin.
Anatolije uz pomoć dvojice ruskih profesora „belogardejaca” započinje sa prevođenjem i izdavanjem ruskih klasika. Kao vlasnik izdavačke kuće „Narodna prosveta”, izdavao je dela Tomasa Mana, Balzaka, Dostojevskog (prevodila ga je Desanka Maksimović), Čehova, Turgenjeva, ostalih ruskih klasika i svetski značajnih autora tog doba, ali i sabrana dela pedesetak srpskih pisaca.
Neka izdanja Anatolija Ivanovića
Posebno mesto zauzima „Biblioteka srpskih pisaca” u kojoj je Anatolije objavio celokupna dela Ćorovića, Andrića, Šantića, Dučića, Ćipika, Njegoša, Đure Jakšića, Milorada M. Šapčanina, Jovana Sterije Popovića (i još desetine drugih autora). U izdavačkom odboru ove biblioteke bili su: prof. dr Vladimir Ćorović, član SANU, dr Pavle Stevanović, u to vreme honorarni univerzitetski profesor, Jeremija Živanović, rektor tadašnje Više pedagoške škole, Uroš Džonić – legendarni upravnik Univerzitetske biblioteke i Stevan Jelača – profesor kniževnosti Treće beogradske gimnazije. Urednici pojedinih izdanja bili su Jovan Dučić i Dragiša Vasić.
Cela „Biblioteka srpskih pisaca” štampana je u velikom tiražu u kožnom povezu, na kvalitetnom papiru. Pretpostavlja se da je upravo štampanje ovih knjiga, koje su predstavljale grandiozan poduhvat u srpskoj kulturi, pomoglo Anatoliju da kupi sopstvenu štampariju, u to vreme najsavremeniju na Balkanu i da na Obilićevom vencu sagradi trospratnu poslovnu zgradu, koju su tad smatrali arhitektonskim čudom. (U njoj je danas Zavod za udžbenike, koji se upravo privatizuje. Doduše, ukoliko bi A. Ivanović bio rehabilitovan, ovo zdanje bi moglo postati predmetom restitucije.)
Danas Zavod za udžbenike. Ovu poslovnu zgradu sagradio je pre Drugog svetskog rata na Obilićevom vencu
u Beogradu Anatolije Ivanović za svoje potrebe.
Sminio Dragoslav Simic
U redakcijskom odboru koji je za „Narodnu prosvetu” pripremio i objavio „Biblioteku svetskih pisaca” bili su: Bogdan Popović, Isidora Sekulić, Miloš Trivunac, Miodrag Ibrovac i Vladimir Ćorović a ubrzo potom izdata je i „Biblioteka jugoslovenskih pisaca”. Anatolije Ivanović je, kao neizmerno vešt izdavač, veliki broj knjiga prodao ne samo u na teritoriji bivše Kraljevine Jugoslavije, već i u ostalim evropskim zemljama.
Izdavao je ilustrovani nedeljnik pod nazivom „Panorama” , koja je objavljivala i stripove, još pre „Politikinog zabavnika” (urednici Vojin Đorđević, Boža Z. Marković i drugi) i čuvenu „Hroniku” – nedeljne informativne novine. „Hronika” je stekla veliki ugled i izlazila je, kao i „Panorama”, sve do ulaska Nemaca 1941. u Beograd. U njegovim redakcijama i izdavačkim odborima bili su angažovani Isidora Sekulić, Milan Kašanin i profesor dr Jovan Maksimović. Zahvaljujući izdavačkoj delatnosti Anatolija Ivanovića, Jovan Maksimović je postao najpoznatiji i najplodniji srpski prevodilac svih vremena, po kojem se i danas zove jedna od uglednih nagrada Udruženja prevodilaca Srbije.
Jedno od izdanja Anatolija Ivanovića
Uz pomoć vrsnih prevodilaca, Ivanović je prevodio jugoslovenske pisce na nemački, štampao knjige u svojoj štampariji i nemačkim knjižarama prodavao dela Andrića, Dučića, Nazora, Rakića, Šantića, Antona Gustava Matoša, Ujevića, Desanke Maksimović, Momčila Nastasijevića, Nikole Šopa, Frana Alfirevića i drugih. Kada je Ivo Andrić u Nemačkoj dobio agreman kao ambasador Kraljevine Jugoslavije, njegova dela već su bila prevedena i poznata tamošnjoj publici zahvaljujući Anatoliju. Moguće da je od zarade od prodaje knjiga u Nemačkoj, Anatolije kupio vilu u jednoj poznatoj nemačkoj banji, jer nije mogao da izvuče gotov novac iz Trećeg Rajha. Neki kažu da su to bili glavni razlozi što su Nemci odmah po okupaciji sekvestrirali njegovu fabriku kartona na Umci, fabriku „Drvoprodukt” i štampariju i redakcije. Razlog za konfiskaciju Anatolijeve izdavačke imperije, prema porodičnom predanju Ivanovića, mogao bi biti i srodstvo njegove supruge Krunoslave sa Gavrilom Principom, zbog koga su mnogi njeni rođaci odvedeni u nemačke logore.
Neka izdanja Anatolija Ivanovića
Objavljivao je i dela svih 11 ruskih emigranata – belogardejaca koji su kasnije postali članovi SANU, zahvaljujući njegovoj pomoći su izlazili iz anonimnosti i afirmisali se, te su od slabo plaćenih poslova uspeli da obezbede angažmane u Narodnom pozorištu, Univerzitetu, državnim ustanovama i postanu izuzetno uspešni a potom ostave i neizbrisiv trag u srpskoj kulturi i umetnosti. O svima njima, kao i o mnogim drugim od 45 hiljade ruskih emigranata se zna puno. Jedino o Anatoliju Ivanoviću gotovo da nema bitnijih informacija, već su ostale samo knjige kao sećanje na njega. Moguće je da ovaj napis u „Politici” podstakne sve one koji nešto više znaju o njegovom životu i delatnosti da se oglase i upotpune sliku o junaku naše priče?
Anatolije je za kratko vreme stvorio pravu izdavačko-štamparsku imperiju i stekao ugled, zahvaljući kome su mu bila otvorena vrata jugoslovenskog ali i drugih evropskih dvorova. Postao je jedan od najuglednih srpskih izdavača, što dokazuje podatak da je na osnivačkoj Skupštini Saveza knjižarskih organizacija Jugoslavije, održanoj 1933. godine u Beogradu, izabran za predsednika Nadzornog odbora.
Postoje tragovi da je podelio na hiljade knjiga siromašnoj srpskoj deci po školama. Finasijski izveštaji iz Fabrike kartona i lepenki „Umka” i „Drvoprodukta” pokazuju da je Anatolije Ivanović bio i veliki dobrotvor, koji je pomagao sirotinju, ali i kulturne manifestacije.
Neka izdanja Anatolija Ivanovića
U knjizi „Ruska literarna Srbija 1920-1941” dr Ostoja Đurić navodi: „Da li zbog dalekog jevrejskog porekla ili zbog fabrike i štamparije koje rade za ratne potrebe, nemački okupatori prete Anatoliju logorom, pa se on privremeno sklanja u Mađarsku.” Kasnija porodična „istraga”, pokazala je, međutim, da u rodoslovu Ivanovića, umesto jevrejskih, postoje hazarski (karajimski) geni.
Valerija Ivanović navodi da je njena baka Krunoslava, kao rođaka Gavrila Principa, preživela velike patnje po logorima za vreme Drugog svetskog rata, a da je njen otac Aleksandar (preminuo je 2006. u Venecueli), inače lekar po profesiji, bio pripadnik gerilskog pokreta generala Draže Mihailovića (što bi mogao biti razlog za animozitet i progon njegovog oca Anatolija Ivanovića od strane komunističkih vlasti).
Paradoks je da su familiji Ivanović već tokom okupacije Nemci, osim imovine u Srbiji, oduzeli i sve bankarske račune. Zna se da je Krunoslava imala ogromne štedne uloge u bankama u Švajcarskoj, Sarajevu, Zagrebu i Beogradu. U nekom od zbegova Anatolijevi sinovi Aleksandar i Nikola (nestao pod nerazjašnjenim okolnostima u Južnoj Americi, oko 1950. godine) izgubili su i ključ od sefa u švajcarskoj banci u kojem se nalazilo ogromno porodično bogatstvo!
Pismeni tragovi u Arhivu Srbije pokazuju da je Anatolije Ivanović preko novih vlasti bezuspešno tražio naknadu ratne štete za svoja preduzeća, među kojima je i bio i „Drvoprodukt”. Ostale su na stotine hiljada papira u arhivima o njegovom uspešnom finansijskom poslovanju i dobrotvornim akcijama, ali je prosto neverovatno da su gotovo svi drugi tragovi o njegovom liku i delu „izbrisani”, kao da je to sistematski rađeno! Anatolije je napustio Srbiju 1946. godine, i ponovo postao emigrant. Proglašen je za ratnog profitera i konfiskovana mu je sva imovina. Preko Pariza stigao je do Brazila, gde je i umro 1954. godine.
Zbog bliskosti sa dvorom Karađorđevića, Anatolije Ivanović je imao dosije i kod tajne policije u Kraljevini SHS, a kasnije Jugoslaviji, što se može zaključiti na osnovu dosijea pod oznakom „Dvor F. 20-AJ”. Dosije o Anatoliju su imale i nemačke okupacione vlasti odnosno Uprava policije (BdS). Udba je takođe vodila dosije o Anatoliju. Prema podacima iz BIA, kada je porodica pre više meseci tražila taj dosije, kao dokaz u postupku rehabilitacije Anatolija Ivanovića, on je (trajno) ustupljen Arhivu Srbije, koji ga, zasad, ne daje na uvid zastupnicima naslednika Anatolija Ivanovića.
Sajt
www.audioifotoarhiv.com
je nekomercijalan i spada
u domen nematerijalne
kulture.
Izdržava se od donacija.
Podržite ga.
Adresa urednika:
Dragoslav Simić
sicke41@gmail.com
Dr Gojko Malović iz Arhiva Jugoslavije, dopunio je svojim reagovanjem, priču o Anatoliju Ivanoviću.
Postavljeno: novembar 2014.
| Autor sajta | Kratka biografija Dragoslava Simića, osnivača sajta www.audioifotoarhiv.com
sicke41@gmail.com 
 sajta
|
Srodni linkovi: Vaša pisma, Otvoreno o sajtu, Novo na sajtu, Poklon za poneti, E-prodavnica
Pošaljite svoje utiske o ovoj strani na adresu urednika sajta: Dragoslav Simić, sicke41@gmail.com. Vaše pismo može biti objavljeno.
